Roedd Syr John Morris-Jones yn cyfiawnhau darlithio i'w fyfyrwyr yn Saesneg am ei fod am weld y Cymry yn genedl ddwyieithog ac nad oedd ar y Gymraeg angen termau ar gyfer trafod y byd cyfoes. Mynnai Prosser Rhys, Edward Morgan Humphreys a'r Parch D. Tecwyn Evans y dylid hyrwyddo'r Gymraeg mewn storïau poblogaidd i'r ifanc, mewn drama a ffilm a rhaglenni radio. [19] [20] Statws swyddogol [ golygu | golygu cod ] Morfydd ferch Urien is a figure of Welsh Arthurian legend. She is the daughter of Urien Rheged by Modron, and twin sister to Owain. Arth (bear) + mael (prince). This was the name of a 6 th-century Welsh saint who founded abbeys in Brittany

Eu Hiaith a Gadwant? Y Gymraeg yn yr Ugeinfed Ganrif, goln R Geraint Jenkins a Mari A. Williams (Prifysgol Cymru, 2000) Roedd Dafydd yn enw poblogaidd yn yr Oesoedd Canol. Dafydd ap Gwilym oedd bardd enwocaf y cyfnod, ac roedd Dafydd ap Gruffudd yn frawd i Lywelyn ein Llyw Olaf, tywysog olaf Cymru. Daw’r enw o’r Hebraeg am ffrind, a David yw’r cyfieithiad Saesneg. Dylan A Welsh form of Ellis, which is derived from Elias, the Greek name of the prophet Elijah, meaning ‘Yahweh is God’Blodau (flowers) + (g)wedd (appearance). In the Fourth Branch of the Mabinogi, Blodeuwedd is the wife of Llew Llaw Gyffes, who betrays him and ends up being turned into an owl (tylluan)

A Welsh form of Damon. St Dyfan was a rather obscure early Christian saint and martyr in Roman times, and possibly Wales's first martyr

Ffocws dysgu

A variant of Arthur, which is itself of uncertain derivation, appearing first in the Latin form Artorius From mab (son); Mabon seems to have been the name of a divinity; it is also borne by a character in the Mabinogion tale ‘Culhwch ac Olwen’ Heddiw, mae nifer o bapurau a chylchgronau Cymraeg wythnosol neu fisol ar gael megis Golwg, Y Cymro a Barn ond does dim un papur dyddiol. Cafwyd ymdrech i lansio papur wythnosol o'r enw 'Y Byd', ond yn 2007 rhoddwyd y gorau i'r syniad oherwydd diffyg nawdd cyhoeddus. Noddir nifer o gylchgronau arbenigol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Erbyn heddiw, mae'r galw am newyddion lleol trwy gyfrwng y Gymraeg yn cael ei ddiwallu gan y papurau bro. Mae'r papurau bro yn aelodau o'r Gymdeithas Papurau Bro, ac yn derbyn nawdd o'r llywodraeth i ariannu'r papurau hyn. Mae dau gylchgrawn ar gyfer dysgwyr ar gael - Lingo (Golwg) ac Acen ar gyfer dysgwyr ar y lefelau isaf.

A traditional name, composed of two Old Celtic elements mer (probably meaning marrow) + myn (eminent). Anglicised as Mervyn Mae'r Gymraeg wedi bod yn elfen flaenllaw yn yr ymwybyddiaeth o'r hunaniaeth Gymreig. Mae'r ymwybyddiaeth hon yn treiddio i waith llenorion Cymru, yn Gymraeg ac yn Saesneg. Efallai mai'r man lle mae'r Gymraeg yn fwyaf amlwg yw'r anthem genedlaethol ' Hen Wlad fy Nhadau': 'a bydded i'r heniaith barhau.' Mae'r Gymraeg, Cymreictod a cholli iaith yn themâu i nifer o weithiau llenyddol. Ymhlith y mwyaf amlwg o'r rhain yw nofel Islwyn Ffowc Elis Wythnos yng Nghymru Fydd, a cherddi Gerallt Lloyd Owen gan gynnwys 'Etifeddiaeth', cerdd Gwyneth Lewis Y Llofrudd Iaith, cerddi Jac Glan-y-gors ' Dic Siôn Dafydd', a cherddi Waldo Williams 'Yr Heniaith' a 'Cymru a Chymraeg'. Dylid hefyd grybwyll cerdd arall gan Waldo Williams, 'Cofio', sy'n alarnad i ieithoedd a phobloedd golledig y ddaear gyfan. Roedd Siôn Cent yn fardd yn y bymthegfed ganrif, a Twm Siôn Cati yn gymeriad tebyg i Robin Hood yng Nghymru. John yw Siôn yn Saesneg. SteffanBrenhines Llŷn ydyw Carn Fadrun, y dywedir mae hen enw Cymraeg a'r cadno yw Madrun felly cawn Garn y Cadno. Ceir dadansoddiad cynhwysfawr o sefyllfa'r Gymraeg yng Nghymru yn adroddiad 5-mlynedd Comisiynydd y Gymraeg, " [13], sy'n gwneud defnydd o arolwg [14] ynghyd â ffynonellau eraill. Yn ôl Cyfrifiad 2011 roedd 19.0% yn gallu siarad Cymraeg, gostyngiad o 1.8% ers Cyfrifiad 2001, ond yn uwch na'r 18.7% ym 1991. Dangosodd cyfrifiad 2011 y ganwyd tua 25% o breswylwyr Cymru y tu allan i Gymru. Nid oes ystadegau ar faint o bobl sy'n siarad Cymraeg yng ngweddill Prydain ond adroddodd Cyfrifiad 2011 fod 8,248 o bobl (3 oed a throsodd) yn Lloegr yn ystyried y Gymraeg yn brif iaith iddynt. [15] Ym 1993, cyhoeddodd S4C ganlyniadau arolwg ar faint o bobl a allai siarad neu ddeall Cymraeg. Darganfu'r arolwg yma fod tua 133,000 o siaradwyr Cymraeg yn byw yn Lloegr, gyda thua 50,000 ohonynt yn byw yn Llundain Fawr. [16] Amcangyfrifodd Bwrdd yr Iaith Gymraeg fod 110,000 o bobl yn 2001 a oedd yn gallu siarad Cymraeg ar ddyddiad cynharach yn byw yn Lloegr. [17] Ychydig bellter o Gefn-Amwlch saif plasdy arall o'r enw Brynodol neu Bryn-ar-Ddol a fferm a elwir yn Pwllgwd. Pwll coed medd rhai yw'r enw cywir ond yn ôl hen ddogfennau Pyllau Cydach sydd yn gywir. Daw y Cydach o Cyd. Tir cyd neu dir comin yw ystyr hyn gyda'r terfyniad -ach sy'n golygu gerllaw. Felly cawn yr ystyr Pyllau Tir Cyd gerllaw.

Aran (great, huge) + rhod (wheel). The name of the ancient Celtic goddess of the moon, and in the Fouth Branch of the Mabinogi, the mother of the hero Lleu Llaw Gyffes Roedd Rhys ap Gruffudd (Yr Arglwydd Rhys) yn arglwydd de orllewin Cymru yn y ddeuddegfed ganrif. Rees neu Rice yw'r cyfieithiad Saesneg. Siôn A Welsh form of Jacob. This was the name of two early Welsh kings of Gwynedd. It is also the name of the villain in Shakespeare's 'Othello'Trefnodd Cymdeithas y Cymmrodorion sesiynau yng Nghapel Penlan yn ystod Eisteddfod Genedlaethol Cymru Pwllheli 1925 i drafod "Cadwraeth yr Iaith". Roedd y Parchedig Ddr. G Hartwell Jones, Elfed a Phedrog yn pwysleisio creu ewyllys da tuag at y Gymraeg tra roedd Thomas Gwynn Jones a J.H. Jones, golygydd Y Brython, yn mynnu nad oedd gobaith ei chynnal heb wleidyddiaeth ymosodol o'i phlaid.